Yeni keşfettiğim Umami Kitap’ın ilk kitabı olan ve Ocak ayında okuduklarım arasında favorim olmasına ek olarak anında hiç unutmayacağım ve yüksek ihtimalle sürekli anacağım kitaplar arasında giren Yakut Orman kitabından bahsederken pek huyum olmasa da bir alıntıyla başlangıç yapmak istiyorum:
“Yaşadığımız dünyada insanların mutlu olmasının normal olmadığının farkındayım ve ben mutluyum.” Sayfa 111
“Ah ulan, nasıl da çekemezler seni şimdiiiiiiiiiiiii!” diye haykırdım resmen bu satırları okuyunca. Bu durum ne yazık ki Yakut Orman kitabının ana karakteri Molly’ye de özel değil. Etrafınıza şöyle bir bakın; göreceksiniz ki eğer şanslıysanız mutlu olmaya ve bunu sizinle paylaşmaya çalışan az sayıda kıymetli insan vardır. Diğerleri ise mutsuz oldukları gibi başkalarını da mutsuz etmek için çırpınıyor. Şimdi bunu örnek vere vere de anlatırdım ama ne demek istediğimi anladığınız düşünüyor, lafı uzatmıyor ve asıl kitaba geçiyorum… İlk kez 1973 yılında yayınlanan Yakut Orman romanının neden akılları uçurduğunu okur okumaz anlayacaksınız zaten. İçinde queer karakter ve queer’lık olması değil tek olayı: Rita Mae Brown, yıllar sonra bugün hala devam eden ve beni en azından sinir krizlerine sokan başka konulara da değiniyor. Mesela:
Kadınların erkeklere sunulması, yani porno sektörü. Daha kitabın en başında bunu Molly üzerinden tam tersine çeviriveriyor (nasıl olduğunu söylemeyeceğim; spoiler hiç sevmem, bilirsiniz).
Slut-shaming (cinsel hayatını yaşayan kadınların hayat tarzının eleştirilmesi) yapan erkekler ve kadınlar var.
Evliliğin tanımı var. Molly daha küçük yaşta bile evliliği bir parça kağıt olarak tanımlıyor ve bunu küçük görmek için değil, dinle bir alakası olmadığı göstermek, yani alttan alttan erkekle erkek ve kadınla kadının evlenebileceği mesajını vermek için yapıyor. Evliliğin herkese göre veya ille de gerekli bir şey olmadığına dair yorumlar da var.
Eşcinsel evliliğin normal bir şey olduğuna dair göndermeler var. Mesela, Molly küçük yaşta bile “Acaba kızlar kızlarla evlenebiliyor mu diye düşünmeye başladım,” diyor. (Sayfa 39)
Kadının toplumun ittirdiği kalıplara uymamasının normal olduğuna dair göndermeler var. Mesela bir yerde Molly o zamanlar aşık olduğu kızla ev işlerini yapmama şartıyla evlenebileceğini söylüyor.
Yakut Orman bir de insanoğlunun her şeyi etiketlemeye neden bu kadar meraklı olduğunu da sorgulatıyor:
“Niye beni etiketlemesine izin veriyorum? Neden insanların beni anında sildikleri gibi ben de onları silemiyorum? Niye her seferinde canımı acıtıyor?” Sayfa 168
Blogun İletişim sayfasında da belirttiğim gibi “coming of age” denilen, çocukluktan/ergenlikten olgunluğa geçişle ilgili kitapları zaten seviyorum. Yakut Orman da böyle bir kitap. Molly’nin büyümesini, gelişmesini seyretmek oldukça keyifliydi. Ancak onun daha başından kendini bilen, neye inandığını, doğrusunu yanlışını şekillendirmiş bir karakter olduğunu da belirtmem gerek. Belki de bu yüzden Rita Mae Brown, Molly’nin gözlerinden asıl etrafındaki dünyanın ne kadar ‘anormal’ olabileceğini net ve gerçekçi bir şekilde gösterebiliyor bize.
Rita Mae Brown
Yakut Orman Tanıtım Yazısı
Yalnızca yazarı Rita Mae Brown’ın kariyerinin değil Amerikan Edebiyatının da dönüm noktalarından biri olan Yakut Orman (Rubyfruit Jungle, 1973) tam kırk sekiz yıl sonra Türkçede.
Rita Mae Brown’ın cesur ve akıcı üslubuyla hayat bulan Yakut Orman, Molly Bolt’un çocukluğuyla başlayıp genç bir kadın olarak kendini ve dünyadaki yerini bulmasına uzanan bir büyüme hikâyesi. Amerika’nın güneyinde fakir bir kasabada büyüyen Molly’nin önce San Francisco, ardından New York’a uzanan serüveni -aradan geçen zaman birçok şeyi değiştirmiş olsa da- bugün hâlâ güncelliğini ve dönüştürücü etkisini koruyor. Gittiği her yerde kadınları kendine çeken Molly karşısına çıkan tüm engellere rağmen ne onları ne de kendini sevmekten vazgeçiyor. Kitabın klasikleşmiş karakterinin tüm dünyaya kafa tutmak pahasına hayallerinin ve arzularının peşinden gitmeye dair mesajı bugün de yankılanmaya devam ediyor.
Dünyanın dört bir yanında milyonlarca okura ulaşan Yakut Orman’ı en iyi 1980 yılındaki kapağında yer alan bir not tanımlıyor: Farklı olmaya ve bunu sevmeye dair bir roman.
NOT: Yakut Orman bile birkitapbirmona 2022 Challenge’ın “Lezbiyen kurgu kapsamına dahil olan bir kitap” maddesini de tamamlamış bulunuyorum, yihu.
NOT 2: Umami Kitap, yakın zamanda yorumladığım Detransition, Baby kitabını da dilimize kazandıracak.